Joan den ostiralean, hilak 19, “Bakearen soinu mapa ilustratua: Palestinatik Gipuzkoara” soinu ibilaldia egin zen Errenterian, Atlantikaldia jaialdiaren baitan. UNWRA Euskadik antolatuta, Gipuzkoako Foru Aldundiarekin batera, Deustuko Komunikazio Graduko hirugarren mailako ikasleak, Euskal Herriko Unibertsitateko Antropologia Graduko ikasleak, Xabier Zubiri Manteo BHIko turismo ikasleak eta Gipuzkoako Arte Elkarteko artistekin batera osatutako ekimena izan da. Ibilaldia Errenteriako kaleetan zehar egin zen, eta hamar soinu pieza entzun genituen: pieza bakoitza entzuten genuen bitartean ibiltzen ginen, bakoitza amaitzean hausnarketarako geldialdi bat egin genuen, eta, ondoren, ibilbideari ekin genion hurrengo geldialdira arte, desplazamendua eta entzumen-esperientzia konbinatuz.
Azken geldialdiak etxe baten segurtasuna zein hauskorra izan daitekeen gogorarazi zigun. Baina, era berean, erakutsi zigun etxea ez dela soilik leku fisiko bat: jabetza eta itxaropen leku bat baizik. Eraikinak erortzen badira ere, etxe bat jendearengan eta oroimenean geratzen da.
Ibilaldia ez zen Errenteriako kaleetan zehar egindako ibilaldi soila izan, Palestinarako bidaia sinboliko bat baizik. Fikziozko kontakizunen bitartez, askotan urrun ditugun ahots horiek, gizatasunez eta eskubide urratuz beteta daudenak, Gazako errealitatera hurbiltzeko aukera eman zigun. Istorio bakoitzak, fikziozkoa izanagatik ere, Gazako eguneroko bizitzan oinarrituta, gure egunerokotasunetik haratago begiratzera behartzen gintuen: beldurrarekin eta funtsezkoena mugatuta izanda bizitzeak zer esan nahi duen gure baitan sentitzera.
Lehen geldialditik hasita, 1948ko Nakba gogora ekarriz, herri desplazatu baten memoria eta bizitzeko eskubidea oinarrizko printzipio gisa aurkeztu ziren, askotan mehatxupean ikusten direnak. Ayaten istorioak, bere eskola suntsitu arren mediku izatearekin amets egiten duen neskatoa, hezkuntzarako eskubidea, ikasteaz haratago, etorkizuna irudikatzeko aukera ere badela erakutsi zigun.
Geroago, bat-bateko ospitale baten irudiak Gazako osasunaren errealitatea ikustarazi (entzunarazi) zigun: baliabide eskasiari eta eguneroko larrialdei aurre egiten dioten medikuak, osasunerako eskubidea bizitzak salbatzen dituen eskubidea dela gogoraraziz. Beste kapitulu batzuetan, uraren eskasiak, merkatu hutsek eta askatasunez mugitzeko ezintasunak erakutsi ziguten nola eguneroko bizitzako alderdirik oinarrizkoenak ere pribilegio eskuraezin bihurtzen diren gatazkaren pean.
Ibilaldi honek erresistentziaz bakarrik ez, itxaropenaz ere hitz egin zigun, kontakizun hauetako pertsonaien bidez. Amalek, errefuxiatu-eremu batean lanparak egiten irakatsiz, sormenak iluntasuna argitu eta ilusioak bizirik irauten lagun dezakeela erakutsi zigun. Mohamedek, bere kometarekin jolasean, gogorarazi zigun mugitzeko askatasuna jolaserako eta adierazteko aukera dela, askotan egintzat ematen ditugun oinarrizko eskubideak. Nourak antzerki bat sortu zuen Palestinako kultura babesteko, eta nortasunari eta memoriari buruz hausnartzera bultzatu gintuen, kultura zapalkuntzaren aurkako erresistentzia-ekintza bat izan daitekeela pentsatzera.
Ibilbidea amaitzean, hiriak ez zirudien berdina. Denbora batez, hango kaleak ahotsez bete ziren, fikzioaren itxurapean errealitate mingarri eta ziur batez mintzo zitzaizkigun ahotsez. Soinudun ibilaldi honek erakutsi zigun giza eskubideak ez direla zerbait abstraktua: premiazko beharrak, eguneroko bizitzak eta pertsona jakin batzuen borroka etengabea dira. Horrek gogorarazi zigun, distantzia handia izan arren, justiziak eta duintasunak ez dutela mugarik, eta horiek defendatzea zeregin partekatua dela.
Zurea da hitza